Chuyên đề sinh hoạt chi bộ Quý 1/2020
BÀN VỀ NGUYÊN TẮC TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM THEO TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
Trong hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh, tư tưởng về Đảng Cộng sản của Người có vị trí đặc biệt quan trọng. Tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng được hình thành, phát triển trong quá trình Người tiếp thu bản chất cách mạng, khoa học của Chủ nghĩa Mác – Lênin và vận dụng sáng tạo vào điều kiện cụ thể của Việt Nam. Trong quan niệm của Hồ Chí Minh, Đảng Cộng sản là đội tiền phong của giai cấp công nhân. Bản chất giai cấp của Đảng thể hiện ở chỗ được vũ trang bằng chủ nghĩa Mác- Lênin, hệ tư tưởng tiên tiến của giai cấp vô sản. Đảng không chỉ đại diện cho giai cấp công nhân mà còn vì quyền lợi chung của nhân dân lao động.Vì vậy,là một lực lượng chính trị lãnh đạo toàn xã hội thì Đảng Cộng Sản Việt Nam phải có nguyên tắc cụ thể, rõ ràng, chặt chẽ trong việc tổ chức và hoạt động.
1. Tập trung dân chủ là nguyên tắc cơ bản trong xây dựng Đảng.
Tập trung dân chủ là nguyên tắc tổ chức của Đảng,là yếu tố quyết định sức mạnh của Đảng. Đây cũng là nguyên tắc cơ bản nhất để xây dựng Đảng cộng sản trở thành 1 tổ chức chiến đấu chặt chẽ ,vừa phát huy sức mạnh của mỗi người vừa phát huy sức mạnh của cả tổ chức Đảng .
Hồ Chí Minh cho rằng vấn đề tập trung của có nghĩa là thiểu số phải phục tùng đa số, cấp dưới phải phục tùng cấp trên, tất cả các đảng viên phải chấp hành vô điều kiện nghị quyết của Đảng. Người nhấn mạnh: “Cá nhân phải phục tùng tổ chức; số ít phải phục tùng số nhiều; cấp dưới phải phục tùng cấp trên ;các địa phương phải phục tùng Trung ương.Đảng tuy đông người nhưng tiến hành chỉ như 1 người”.Bên cạnh đó Người cũng nhấn mạnh dân chủ trong Đảng. Quan niệm gốc của vấn đề này là ở chỗ ,Hồ Chí Minh cho rằng: nước ta là nước dân chủ, “dân chủ là của quý báu nhất của nhân dân”, là thành quả của cách mạng, là làm cho mọi người mạnh dạn có ý kiến, làm cho Đảng tập trung được trí tuệ, tăng cường sức mạnh lãnh đạo. Người luôn luôn nhấn mạnh phải chú ý thực hành dân chủ rộng rãi trong Đảng .Người cho rằng : “Phải thật sự mở rộng dân chủ để tất cả các đảng viên bày tỏ hết ý kiến của mình ;phải gom góp ý kiến của đảng viên để giúp đỡ Trung ương chuẩn bị Đại hội Đảng cho thật tốt”.Đồng thời ,người luôn nhấn mạnh sự cần thiết của việc thực hiện và phát huy dân chủ trong nội bộ Đảng và các tổ chức chính trị xã hội,vì nếu không có dân chủ nội bộ sẽ làm cho “nội bộ của Đảng âm u”.Trong tình hình ấy,tập trung không tạo ra sức mạnh ,vì Đảng đã bị suy yếu từ bên trong .Người yêu cầu “Ở trong Đảng , mỗi Đảng viên có quyền nêu ý kiến ,đặt đề nghị ,tham gia giải quyết vấn đề nhưng không trái với sự lãnh đạo tập trung của Đảng ,không trái với nghị quyết và kỉ luật của Đảng”
Trong tổ chức và sinh hoạt Đảng ,nguyên tắc tập trung dân chủ chính là sự thống nhất biện chứng giữa dân chủ và tập trung .Giữa chúng có mối quan hệ gắn bó và thống nhất với nhau,trong đó dân chủ là cơ sở của tập trung ,để đi đến tập trung chứ không phải là dân chủ tùy tiện ,phân tán ,vô tổ chức ;còn tập trung là tập trung trên cơ sở dân chủ ,chứ không phải là tập trung quan liêu ,độc đoán chuyên quyền .
2. Tập thể lãnh đạo ,cá nhân phụ trách là nguyên tắc lãnh đạo của Đảng.
Theo Hồ Chí Minh : “Lãnh đạo không tập thể thì sẽ đi đến cái tệ bao biện ,độc đoán,chủ quan.Kết quả là hỏng việc .Phụ trách không do cá nhân thì sẽ đi đến cái tệ bừa bãi ,lộn xộn,vô chính phủ.Kết quả cũng là hỏng việc .Tập thể lãnh đạo ,cá nhân phụ trách phải luôn đi đôi với nhau”.Tập thể lãnh đạo là dân chủ .Cá nhân phụ trách là tập trung.
“Vì sao cần phải có tập thể lãnh đạo”?Người lý giải :Vì 1 người dù khôn ngoan tài giỏi đến mấy ,dù nhiều kinh nghiệm đến đâu,cũng chỉ trông thấy,chỉ xem thấy được 1 hoặc nhiều mặt của 1 vấn đề,không thể trông thấy và xem xét tất cả mọi mặt của 1 vấn đề .Vì vậy ,cần phải có nhiều người .Nhiều người thì nhiều kinh nghiệm . Người thì thấy rõ mặt này,người thì trông thấy rõ mặt khác của vấn đề đó .Góp kinh nghiệm và xem xét của nhiều người ,thì vấn đề đó được thấy rõ khắp mọi mặt.Mà có thấy rõ khắp mọi mặt ,thì vấn đề ấy mới được giải quyết chu đáo,khỏi sai lầm.Từ đó có thể thấy rõ vai trò của tập thể lãnh đạo là rất lớn.Chỉ có lãnh đạo tập thể mới huy động được toàn bộ trí tuệ của đội tiên phong của giai cấp công nhân,nhân dân lao động chiến đấu vì sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.
“Vì sao cần phải cá nhân phụ trách”?Người chỉ rõ :Việc gì đã được đông người bàn bạc kỹ lưỡng rồi,kế hoạch định rõ ràng rồi ,thì cần phải giao cho 1 người, nếu giao cho 1 nhóm người phụ trách thì cũng cần có 1 người phụ trách chính .Như thế mới có chuyên trách,công việc mới chạy.Nếu không có cá nhân phụ trách thì sẽ sinh ra cái tệ người này ủy cho người kia ,người kia ủy cho người nọ,kết quả không ai thi hành ,giống như “Nhiều sãi không ai đóng cửa chùa”.
Tập thể lãnh đạo và cá nhân phụ trách phải luôn đi đôi với nhau ,có mối quan hệ mật thiết với nhau ,không được máy móc.Người còn chỉ rõ: “Nhưng không phải vấn đề gì nhỏ nhặt,vụn vặt,một người vẫn có thể giải quyết được ,cũng đưa ra bàn-mới là tập thể lãnh đạo .Nếu làm như vậy ,là hiểu tập thể lãnh đạo 1 cách quá máy móc .Kết quả là cứ khai hội mà hết ngày giờ.Những việc bình thường ,một người có thể giải quyết đúng ,thì người phụ trách cứ cẩn thận giải quyết theo đúng hướng tập thể và phải chịu trách nhiệm .Những việc quan trọng mới cần tập thể quyết định”
Tập thể lãnh đạo và cá nhân phụ trách có ý nghĩa to lớn.Thứ nhất là phát huy được sức mạnh tập thể đồng thời khẳng định năng lực cá nhân.Thứ hai là tránh được tình trạng quan liêu,chống lại bệnh độc đoán,chuyên quyền,vi phạm dân chủ trong Đảng; đồng thời chống lại tệ dựa dẫm tập thể,không dám chịu trách nhiệm.Đây là hiện tượng thường thấy hằng ngày,khi có thành tích thì nhận về mình,còn khuyết điểm sai lầm thì đổ lỗi cho tập thể.Không chú ý lãnh đạo tập thể thì sẽ bao biện,độc đoán,chủ quan;đồng thời không chú ý đến cá nhân phụ trách thì sẽ dẫn đến bừa bãi,lộn xộn,vô chính phủ..Trong giai đoạn đất nước mở cửa hội nhập với thế giới hiệnnay,trách nhiệm của tập thể,của cá nhân càng phải được phát huy để tổ chức Đảng không ngừng lớn mạnh,đủ sức dẫn dắt toàn dân tộc đi đến thắng lợi cuối cùng-thực hiện thành công mục tiêu dân giàu nước mạnh,xã hội công bằng ,dân chủ ,văn minh.
3. Tự phê bình và phê bình là nguyên tắc sinh hoạt của Đảng,là quy luật phát triển của Đảng.
Hồ Chí Minh rất coi trọng nguyên tắc này,nó là vũ khí để rèn luyện đảng viên , để nâng cao trình độ lãnh đạo của đảng ,bảo đảm cho đảng luôn trong sạch,vững mạnh.Theo Người,con người ta ai cũng có khuyết điểm ,chỉ khác nhau ở nặng hay nhẹ,ở trạng thái biểu hiện mà thôi: “Người đời không phải thần thánh,không ai tránh khỏi khuyết điểm”. “Mỗi con người đều có cái thiện và cái ác ở trong lòng.Ta phải biết làm cho phần tốt ở trong mỗi con người này nở như hoa mùa xuân và phần xấu bị mất dần đi,đó là thái độ của người làm cách mạng”.
Người thường đặt ‘tự phê bình’ lên trước ‘phê bình’vì Người cho rằng mỗi Đảng viên trước hết phải biết tự phê bình,tự mình phải thấy rõ mình,để phát huy uuw điểm,khắc phục nhược điểm,cũng giống như phải biết tự soi gương rửa mặt hằng ngày.Phải tự phê bình tốt thì mới phê bình người khác tốt được.Người xem đây là vũ khí để rèn luyện Đảng viên,nhằm làm cho mỗi người tốt hơn,tiến bộ hơn và tăng cường đòan kết nội bộ hơn.Đó cũng là vũ khí để nâng cao trình độ lãnh đạo của Đảng,để Đảng làm tròn sứ mệnh lãnh đạo cách mạng,làm tròn trách nhiệm trước giai cấp và dân tộc.Người cũng đã chỉ rõ : “Một Đảng mà giấu giếm khuyết điểm của mình là một Đảng hỏng.Một Đảng có gan thừa nhận khuyết điểm của mình,vạch rõ những cái đó,vì đâu mà có khuyết điểm đó,xét rõ hoàn cảnh sinh ra khuyết điểm đó ,rồi tìm kiếm mọi cách để sửa chữa khuyết điểm đó.Như thế là một Đảng tiến bộ ,mạnh dạn ,chắc chắn,chân chính.”
Hồ Chí Minh cho rằng: “Mục đích phê bình cốt để giúp nhau sửa chữa,giúp nhau tiến bộ.Cốt để sửa đổi cách làm việc cho tốt hơn,đúng hơn.Cốt đoàn kết và thống nhất nội bộ”.Theo Người ,mỗi cán bộ ,đảng viên hằng ngày phải kiểm điểm , tự phê bình ,tự sửa chữa như mỗi ngày phải rửa mặt.Tự phê bình và phê bình liên quan đến vấn đề đoàn kết ở trong Đảng.Do vậy,mục đích của tự phê bình và phê bình cũng là nhằm tăng cường sức mạnh đoàn kết ở trong Đảng.Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Muốn đoàn kết chặt chẽ là phải thật thà tự phê bình,thành khẩn phê bình đồng chi và những người xung quanh,phê bình ,tự phê bình để cùng nhau tiến bộ ,để đi đến càng đoàn kết.Đoàn kết,phê bình,tự phê bình thật thà để đi đến đoàn kết hơn nữa”.Về thái độ trong việc tự phê bình,Hồ Chí Minh cho rằng,phải thành khẩn,trung thực kiên quyết và có văn hóa.
Tự phê bình và phê bình vừa là khoa học vừa là nghệ thuật.Muốn thực hiện tốt nguyên tắc này ,đòi hỏi mỗi người phải trung thực ,chân thành với bản thân mình cũng như đối với người khác ,phải có ‘tình đồng chí thương yêu lẫn nhau’,không được che giấu khuyết điểm của bản thân,sợ phê bình ,không dám phê bình,sợ né tránh hoặc lơi dụng phê bình để nói xấu,bôi nhọ,vùi dập người khác,phải phê bình một cách thành khẩn,xây dựng,chữa bệnh cứu người, chớ phê bình lung tung không chịu trách nhiệm.Người bị phê bình phải vui lòng mà sửa đổi,không nên vì bị phê bình mà chán ghét,phải phê bình từ trên xuống dưới ,từ dưới lên trên,khi phê bình phải tự phê bình bản thân mình;nếu tự phê bình tốt thì mới phê nình người khác tốt được,trong phê bình và tự phê bình phải dân chủ.Sử dụng khéo tự phê bình và phê bình là một biện pháp đảm bảo sự trong sạch ,vững mạnh của Đảng.